در گفت‌‌وگویی با دکتر علی‌اشرف خزایی مطرح شد؛

سنگ زیربنای ورزش باید در مدارس گذاشته شود/ مقدمه‌ای در آسیب‌شناسی ورزشی

عضو هیات علمی دانشکده علوم ورزشی گفت: لازم است آموزش‌های ورزشی در مدارس و دانشگاه‌ها به سمت ورزش سلامت‌محور تغییر مسیر دهد.

 دکتر علی‌اشرف خزایی عضو هیات علمی دانشکده علوم ورزشی در گفت‌وگویی با رازی پرس اظهار داشت: اگر بخواهیم در رابطه با ورزش اصولی صحبت کنیم باید از ابتدای آموزش که مختص مدرسه است برنامه‌ریزی داشته باشیم تا به‌تدریج به دانشگاه برسیم. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته آموزش‌هایی که در مدرسه پایه‌ریزی شده در دانشگاه ارتقا پیدا می‌کند و ستون فقرات ورزش ملی محسوب می‌شود. زیرا بحث بورسیه مطرح است. به ‌اینصورت که ورزشکاران متناسب با رشته تخصصی به دانشگاه‌هایی که در آن رشته مطرح هستند بورسیه می‌شوند؛ اما متاسفانه در کشور ما چنین نیست.

 اگر بدون اصلاح الگوی آموزش با این شرایط پیش برویم نه می‌توانیم ورزش حرفه‎ای را دنبال کنیم و نه به قهرمانی‌های مداوم دست خواهیم یافت. کشوری مانند نیوزلند با 4/5 میلیون نفر جمعیت در مسابقات المپیک آمار مدال‌هایی که کسب کرده 2 رقمی بوده است. از طرفی کشور هند با 1/5 ملیارد جمعیت 1 یا 2 مدال کسب کرده. هدف از بررسی آمار این بود که عرض کنم شیوه آموزش تاثیر مستقیمی بر موفقیت هر کشور دارد.

 در ادامه دکتر خزایی در رابطه اصلاح شیوه آموزش در دانشگاه‌ها گفت: دانشگاه مکانی است که باید منشا نگاه صحیح به ورزش باشد. در دانشگاه با تشکیل کارگروه‌های  مختلف باید بتوانیم آسیب‌شناسی کنیم و راهکار عملیاتی  ارائه دهیم که از ورزش چه می‌خواهیم. بنابراین باید برای رسیدن به آن اهدف برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشیم.

در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا ورزش واحدی اجباری نیست بلکه در مدارس تحت یک سیستم ارزیابی دقیق دانش‎آموزان استعدادیابی خواهند شد. متاسفانه در کشور ما اکنون در دانشگاه برای همه دانشجویان واحد اجباری تربیت‌بدنی را در چارت درسی قرارداده‌اند که از نظر بنده کاملا اشتباه است. بهتر است واحد 1 تربیت‌بدنی به‌صورت تئوری و  با اسم «مقدمه‌ای بر سلامت جسم و روان» تدریس شود. به‌این منظور که هر دانشجویی آگاهی پیدا کند  که صرفا با گرفتن مدرک دانشگاهی در هر رشته‌ای نمی‎تواند سالم و درست از نظر جسمی زندگی کند.  

 دکتر خزایی در مورد مشکلات مختلفی که گریبان‌گیر افراد مختلف جامعه است افزود: به نظر بنده باید یک سیستم ارزیابی دقیق وجود داشته باشد. اگرچه  درصورت وجود اختلالات جدی فیزیکی در سن 18 سالگی برای  هر فرد به‌راحتی قابل حل نیست؛ اما دست‌کم با آموزش‌های صحیح (اصلاح الگوی حرکتی) و ارائه توصیه‌هایی مبتنی بر انجام دادن و یا انجام ندادن یک حرکت خاص می‌توان از تشدید شدن آن مشکل جلوگیری کرد.

باید واحدهای درسی تربیت‌بدنی را به سمت ورزش سلامت‌محور سوق دهیم.

مورد دیگری که مایلم در رابطه با آن صحبت کنم این است که آزمون‌های ورودی تربیت‌بدنی باید اصلاح شود. زیرا استاندارد نیستند. یک تجربه شخصی خودم را مثال می‌زنم: در یکی از آزمون‌های ورودی عملی تربیت‌بدنی (تست کانادایی)،  تمرینات مربوط به خانم‌های دانشگاه هندوستان را با کاهش چشمگیری از آقایان امتحان گرفتم، در این آزمون تنها 40 درصد افراد توانستند سقف نمره پذیرش را دریافت کنند. این آمار نشان‌دهنده عدم آموزش و تمرین در طول دوران تحصیل افراد در آموزش و پرورش است. نمی‌توان انتظار داشت که فردی بدون ورزش مداوم و صحیح در عرض چند هفته تمرین به نتیجه دلخواه برسد.

در رابطه با ورزش سلامت‌محور به نظر من توجه جدی به درس تربیت‌بدنی و خارج‌کردن آن از حالت زنگ تفریح در مدارس ، تنها راه نجات سلامت جسمی جامعه است. بزرگ‌ترین مشکلات هر جامعه نامتعادل بودن نظام آموزشی آن جامعه است. برای حل این مشکل باید برای آموزش جذابیت ایجاد کنیم تا افراد در هر سنی به سمت آموزش جذب شودند. در کشورهای پیشرفته معلم ورزش ستون فقرات مدرسه است؛ درحالیکه در کشور ما چه در مدرسه و چه در مجموعه بزرگ دانشگاه چنین نیست.

دکتر خزایی در رابطه با تصور اشتباه از تاثیر برخی از رشته‌های ورزشی عنوان کرد: نگاه به بعضی از رشته‌ها کاملا اشتباه است. اینکه تصور می‌شود فعالیت در رشته‌هایی مثل بسکتبال باعث افزایش قد و برخی دیگر از رشته‌ها مانند کُشتی و ژیمناستیک باعث کوتاهی قد می‌شود کاملا غلط است و هیچ پایه علمی ندارد. حقیقت این است که هر رشته‌ای توان بدنی خاص خود را می‌طلبد. وقتی می‌بینیم همه ورزشکاران رشته بسکتبال بلندقد هستند به این معنی است که افراد کوتاه‌قد به دلیل عدم توانایی از این رشته کناره‌گیری کرده‌اند. همچنین قدبلندها نمی‌توانند در رشته‌ای مثل ژیمناستیک موفق عمل کنند.

در این رابطه تنها ژنتیک و تغذیه در شکل‌گیری ساختار بدن موثر هستند. پس برای موفقیت در هر رشته ورزشی استعدادیابی اصلی‌ترین مورد است.

در استعدادیابی نیز جدا از توجه به جسم بازیکن باید جنبه‌های روانی هر فرد را نیز درنظر داشته باشیم. برای مثال یک ورزشکار در رشته گُلف باید از نظر روانی حیطه تمرکزی بالایی داشته باشد از طرفی یک فوتبالیست باید حیطه تمرکزی وسیعی داشته باشد تا بتواند تمام زمین و رفتار بازیکنان را تحت کنترل داشته باشد.

دکتر خزایی در رابطه با دسته‌بندی رشته تربیت‌بدنی عنوان کرد: در بیشتر کشورهای دنیا علوم ورزشی و تربیت بدنی دو رشته مجزا از هم هستند. تربیت‌بدنی زیرمجموعه دانشکده علوم اجتماعی (علوم تربیتی) است که فارغ‌التحصیلان این رشته معلم خواهند شد؛ اما علوم ورزشی شاخه‌ای از علوم آزمایشگاهی است با این تفاوت که  تمرکز بر ورزش است. در این رشته حتی افراد دارای معلولیت جسمی نیز می‌توانند مدرسین خوبی باشند. همچنین رشته مهندسی ورزشی در برخی دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود. به این معنا که در ساخت ابزار و وسایل ورزشی و ارتقا و اصلاح آنها اقدامات با توجه به نیاز و تمرکز بر روی کارایی بالاتر وسایل و ابزار ورزشی مد نظر است.

در پایان دکتر خزایی توصیه کرد: برای موفقیت در رشته‌های مختلف ابتدا باید هر فرد استعداد خود را بیابد. در اینصورت با برنامه‌ریزی دقیق، آموزش صحیح و تمرین مستمر می‌تواند به هدف مدنظر خود نزدیک شود.